Ghostwriting co to jest i czy jest legalny w Polsce
Ghostwriting czyli pisanie jako pisarz widmo najczęściej dla znanych osób jest zjawiskiem, które budzi wiele kontrowersji. Choć W internecie znajdziemy artykuły dotyczące ghostwritingu i pracy w charakterze ghostwritera, to w polskim wykazie zawodów oraz spisie PKD taka pozycja nie występuje. Czy tego typu oszustwo jest karane, czy też ghostwriting jest legalny? Informacji na temat przepisów dotyczących legalności pracy i wynajęcia ghostwritera dowiesz się z naszego artykułu
Co to jest ghostwriting?
Ghostwriting (z ang. pisarz widmo) oznacza pisanie książek, biografii, wywiadów i przemówień na zamówienie w celu przekazania treści i autorstwa. Ghostwriterem jest osoba, która pisze zamówioną pozycję najczęściej dla znanej osoby lub jej menadżera i zobowiązuje się do zachowania tajemnicy dotyczącej prawdziwego autora danych treści.
Pierwsze użycie słowa Ghostwriting przypisuje się amerykańskiemu agentowi gwiazd baseballu Cristy Walsh’owi, który w 1921 roku utworzył organizację zrzeszającą autorów piszących biografie znanych sportowców.
Wpisując termin Ghostwriter w polską Wikipedię, znajdziemy szerszą definicję, mówiącą o tym, że jest to „osoba, która za wynagrodzeniem pisze, koryguje lub redaguje: opowiadania, artykuły, sprawozdania, teksty piosenek, prace naukowe, książki, które następnie zostają opublikowane pod nazwiskiem zleceniodawcy…”.
Takie ujęcie terminu nie jest do końca słuszne, ponieważ zawiera w sobie czynności, wykonywane przez korektorów, redaktorów i copywriterów, których działania w przeciwieństwie do „pisarzy widmo”, są w Polsce dozwolone i prawnie uregulowane.
Czy ghostwriting jest legalny?
W polskim ustawodawstwie nie ma jednoznacznych przepisów dotyczących ghostwritingu. Natomiast z przepisów dotyczących prawa autorskiego oraz czynów zabronionych wynika, że ghostwriting nie jest legalny.
Ghostwriting a prawo autorskie
Prawo autorskie w polskim ustawodawstwie podzielone jest na prawo osobiste i majątkowe. Jako autorzy danego dzieła możemy przekazać prawo majątkowe, natomiast zabronione jest przekazywanie prawa osobistego.
Do kategorii prawa autorskiego osobistego zalicza się m.in.: prawo do utworu (dzieła) i oznaczenia go własnym nazwiskiem i możliwości udostępniania go anonimowo oraz prawo do pseudonimu.
Prawo autorskie osobiste jest niezbywalne i nie przenoszone co oznacza, że nie można go sprzedać lub oddać innej osobie. Co ciekawe dozwolone jest przekazanie osobistych praw autorskich w przypadku tzw. speechwriting’u, czyli pisania przemów na zamówienie.
Odpowiedzialność karną zarówno za kupno osobistych praw autorskich określa art. 115 ust. 1 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych zwanej ustawą o plagiacie „kto przywłaszcza sobie autorstwo lub wprowadza w błąd co do autorstwa całości, lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania, podlega karze grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3”.
Natomiast gdy zlecenie ghostwritingu dotyczyło pracy dyplomowej, osoba, która posługuje się dyplomem w ten sposób napisanym to zgodnie z art. 273 i 272 kodeksu karnego popełnia przestępstwo posługiwania się fałszywym dokumentem i poświadczania nieprawdy.
Autor dzieła także może być skazany za oszustwo zgodnie z artykułem 286 Kodeksu Karnego.
Mimo to zarówno zamawiający tekst, jak i jego autorzy decydują się na zlecenia z kategorii ghostwritingu. W celu zabezpieczenia swoich interesów sporządzają różnego typu umowy o przekazanie praw autorskich.
Współautorstwo dzieła
Współautorstwo polega na współtworzeniu danego dzieła przez dwóch lub więcej autorów. Dozwolone jest podanie jako autora zleceniodawcę, jeśli zostaną spełnione dwa warunki. Po pierwsze zleceniodawca miał udział w tworzeniu książki (np. stworzył pomysł i konspekt) i po drugie piszący ghostwriter jest wymieniony jako jej współautor. W innym przypadku nie można mówić o dozwolonym prawnie współautorstwie.
Ghostwriting, a umowa cywilnoprawna
Mimo sankcji prawnych wielu zamawiających jakiś tekst, jak i jego autorów decydują się na zlecenia z kategorii ghostwritingu. W celu zabezpieczenia swoich interesów sporządzają różnego typu umowy cywilnoprawne.
Umowy te zazwyczaj dotyczą przekazania praw autorskich, wynagrodzenia ghostwritera oraz poufności i dotrzymania tajemnicy co do prawdziwego autorstwa dzieła.
W związku z faktem, że zlecenia dotyczące ghostwritingu uznawane są w naszym kraju za czyny zabronione i wszystkie tego typu umowy mogą zostać unieważnione.
Ghostwriting praca
W związku z przepisami dotyczącymi praw autorskich to prawnie w Polsce taki zawód nie istnieje. Mimo że w internecie znajduje się wiele ofert dotyczących pracy w charakterze ghostwritera. Zazwyczaj wiele z nich jest podpisanych jako korektor copywriter, ale zakres obowiązków wskazuje na ghostwriting.
Jeśli chodzi o zarobki ghostwritera, to krążą plotki, że w zależności dla kogo książka jest pisana, można na niej zarobić od kilku do nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Ghostwriting a copywriter
Osoby mające tzw. lekkie pióro mogą zarabiać na pisaniu w legalny sposób, zostając dziennikarzem, redaktorem czy copywriterem.
SEOcoprywrizterzy zajmują się pisaniem różnego typu tekstów i sloganów reklamowych na potrzeby marketingu internetowego. Copywriterzy, sprzedając swoje teksty, nie wyrażają zgody na podpisanie ich cudzym nazwiskiem. Takie treści mogą być publikowane bez podpisu, hasłem redakcja” lub nazwiskiem autora. Copywriter może w swoim portfolio zaprezentować wszystkie swoje artykuły. Ponadto praca w charakterze copywritera jest legalna i można ją wykonywać na etacie, na umowę zlecenie lub B2B.
Mimo, że ghostwriting jest w Polsce nielegalny, to w świecie celebrytów i ich menedżerów stosowany. Tylko w nielicznych przypadkach sprawy dotyczące tego typu oszustwa wśród gwiazd mają swój finał przed sądem. Częściej w mediach wybuchają skandale dotyczące podejrzenia, że dany autor nie jest twórcą swojego dzieła. Natomiast nielegalny goastwriting ma najczęściej prawne konsekwencję w przypadku prac dyplomowych.
W związku z nielegalnością przenoszenia osobistych praw autorskich nie warto korzystać z usług ghostwritera, ponieważ takie oszustwo może zaważyć na naszej karierze i reputacji. Naszym zdaniem także będąc osobą, która chce zarabiać na pisaniu, o wiele bezpieczniej jest wybrać legalny pracę z nim związaną np. rozwijający się SEO copywriting.
